Hij ging he-le-maal viral via social media toen hij de chipsdoos van Lays ontmantelde. Zijn titel loog er niet om: ‘de ware aard van de chipsdoos van Lays’. Onlangs verscheen een mini-repro over hem en de ochtendshow van 538 kon zijn scherpe bewoordingen waarderen. Wie is de man achter Zwerfinator en wat drijft hem? Daar bovenop hadden wij allemaal de prangende vraag: heeft Lays gereageerd? Kijk en lees snel verder, voor het antwoord op deze vragen!
Via diverse kanalen inspireert hij een groeiend publiek: de Zwerfinator.
1. Ha meneer Groot, zou u allereerst een korte introductie willen geven van uzelf en uw achtergrond?
Ik ben voltijds bezig met de strijd tegen zwerfafval en de daaruit voortkomende plastic vervuiling. Dat doe ik door onderzoek te doen naar zwerfafval, voor mezelf, maar ook in opdracht van gemeenten en bedrijven. Daarnaast geef ik lessen op scholen en geef lezingen bij gemeenten, bedrijven et cetera en voer allerlei campagnes. Voordat ik dit ging doen heb ik 25 jaar in de IT-dienstverlening gewerkt, die ervaring gebruik ik door zwerfafval om te zetten in data, zodat er goede gerichte maatregelen kunnen worden genomen. Mijn data wordt onder andere gebruikt door Rijkswaterstaat.
2. Recent heeft u nogal voor wat opschudding gezorgd met uw artikel ‘de ware aard van de chipsdoos van Lays’. Zo werd uw ontmanteling onder andere besproken bij de ochtendshow van 538. U noemde het een gedrocht van een verpakking en een misstap in strijd met de duurzaamheidsgedachte. Is er naar aanleiding van uw ontmanteling een dialoog met Lays op gang gekomen?
Nee, ik heb niets van ze gehoord. Wellicht heb ik een reactie gemist op social media, maar dat was niet meer bij te houden.
3. Waarom denkt u dat Lays heeft gekozen voor deze verpakking, ondanks de milieu-impact?
Daar kan ik alleen maar naar gissen. Wat ik zie is dat er enorm veel competitie is op de chipsmarkt. Wellicht is er zelfs sprake van een chips-oorlog. Vroeger aten we alleen chips op zaterdagavond en op feestjes, nu de hele week door en ook overdag en zelfs buiten op straat. De markt is verzadigd en er zijn steeds meer merken. De supermarkten hebben allemaal goede chips-soorten van hun eigen huismerk, er is steeds meer concurrentie.
De laatste jaren zie je ook steeds meer bijzondere varianten en smaken, iedereen probeert op die manier zijn marktaandeel te behouden of te vergroten. Daarvoor kun je ook je verpakking aanpassen. Zo zie je steeds vaker nootjes in hersluitbare zakken met een zip-loc, knabbels in kleine emmertjes of zelfs popcorn in grote plastic emmers. Ik denk dat de chips-doos van Lays een poging is om een stuk van de high-end markt te pakken en/of te concurreren met Pringles en soortgelijken. En daar heb ik geen problemen mee, maar wel met de duurzaamheidsclaim die er op de doos wordt gedaan of in elk geval wordt er geïnsinueerd dat de verpakking duurzaam is. Het is geen eerlijke informatie. Je mag op de verpakking niet liegen over de inhoud, waarom wel over de verpakking zelf?
4. Wat kunnen consumenten volgens u doen in strijd tegen dit soort milieuschadelijke verpakkingen tegenkomen?
Het is voor de consument lastig. Er zijn mensen die heel bewust verpakkingsvrij of verpakkings-arm kopen, maar dat kost veel tijd en is een lifestyle. De gewone consument doet het grootste deel van zijn boodschappen in de supermarkt en die zou er van uit mogen gaan dat de verpakkingen verantwoord zijn. Er is veel keuze, maar niet in de verpakking. Je kunt biologisch, vegetarisch, veganistisch, glutenvrij et cetera kopen bij veel supermarkten, maar in de verpakking heb je weinig keuze. Natuurlijk kun je als consumenten besluiten om bepaalde verpakkingen niet te kopen, dat doe ik ook, maar ook daarvoor zijn de mogelijkheden eindig. Voorbeeld is de groente en fruit-afdeling bij de supermarkten. De meeste supermarkten hebben geen losse gratis plastic zakjes meer voor bijvoorbeeld appels en peren en sinaasappels, daar heb je een keuze. Maar tegelijkertijd is 80% van het groente en fruit in de schappen al voorverpakt in plastic.
5. Wat wilt u onze 125 MVO-Keurmerkbedrijven tenslotte nog meegeven?
Blijf scherp op wat je daadwerkelijk doet in je streven een MVO-bedrijf te zijn. Het is mooi en belangrijk om een certificaat te hebben waarmee bewezen is dat je je best doet en je aan de regels houdt, maar dat geeft nog niet de garantie dat je echt het beste doet.
Lays zegt dat de verpakking was getest volgens de CEPI-richtlijnen en CEPI-gecertificeerd is. De CEPI-richtlijnen zijn een nuttig hulpmiddel, maar garanderen niet dat Nederlandse papierrecyclingbedrijven deze verpakking ook als waardevol beschouwen. Een CEPI-goedkeuring betekent alleen dat een deel van het materiaal recyclebaar is, niet dat het systeem is ingericht om dat ook daadwerkelijk te doen.
In dit geval was er 50 gram karton toegevoegd aan de verpakking, er zit net zoveel plastic en aluminium in als in een gewone chipszak. De certificeringsinstanties vinden het prima, ze krijgen een goedkeuringsstempel, maar het is allesbehalve een stap vooruit. Voor dit soort dingen moet altijd gewaakt worden. Ik weet hoe dat gaat, ben zelf auditor geweest in de IT, je kunt software maken die prima door een kwaliteits-audit komt, maar toch heel slecht functioneert en niet voldoet aan de gestelde eisen en verwachtingen.
Dirk, hartelijk dank voor je bijdrage!